Wie denkt dat progressieve rock in Nederland alleen nog maar voorbehouden is aan kalende vijftigplussers, is afgelopen weekend duidelijk niet op Prognosis Festival geweest. Het spiksplinternieuwe festival in Effenaar in Eindhoven vertegenwoordigde een bonte mix van mannen en vrouwen, jong en oud, stelletjes en vriendengroepen en Nederlanders en Europese gasten, onder wie veel Britten en Duitsers. Een feestje van internationale allure dus, eentje dat alles in zich heeft om uit te groeien tot de ‘Roadburn van de progrock’. Toegegeven: de aankondiging van Prognosis Festival deed aanvankelijk onze wenkbrauwen fronzen. Toch niet wéér een progfestival in Nederland? Met internationaal gerennommeerde evenementen als ProgPower, MidsummerProg, ProgDreams en het eveneens in Eindhoven georganiseerde The Progressive Alliance heeft de Nederlandse liefhebber immers niets te klagen. Is er nog wel plek voor Prognosis in het sterk verzadigde festivallandschap?

Tekst: Sebastiaan Quekel | Foto’s: Paul Verhagen

Het antwoord luidt volmondig ja. Prognosis is een regelrechte aanwinst voor Nederland en dat heeft te maken met een aantal dingen. Ten eerste draait het hier niet alleen maar om ‘bandjes te kijken’; het is een volwaardig programma waar artiesten en zelfs complete bands voor een zacht prijsje clinics en conferenties geven. Hoe krijgt progkoningin Anneke van Giersbergen bijvoorbeeld die waanzinnige operastem uit haar strot? En waar komen al die gestoorde verhalen van de verknipte professor Devin Townsend vandaan? In de Dynamo, een paar blokken bij de Effenaar vandaan, werden de antwoorden gegeven.

Een clinic of een conferentie bezoeken is natuurlijk niet verplicht. Uiteraard komen de meeste bezoekers voor het programma en die liegt er niet om. Van de Londense progsensatie Haken, de vlijmscherpe rockmachine Witchcraft tot het betoverende Soen uit Zweden: Prognosis laat met deze line-up zien dat het in staat is om de allerbeste namen uit het huidige progcircuit te boeken. Het mag dan ook geen verrassing heten dat het festival op een paar tickets na was uitverkocht.

Prognosis gaat vrijdag al vroeg van start met een optreden van het uit Finland afkomstige Wheel, een bandje dat onlangs een debuutalbum heeft uitgebracht. Het eerste optreden op Nederlandse bodem en dat gaat ze prima af. Setopener Vultures, tevens de eerste track van de plaat, vat het geluid van Wheel goed samen: stevige gitaren, catchy zang en een hoop muzikale intermezzo’s. De muzikanten lijken liever anoniem te blijven en verstoppen zich achter een rookgordijn en hun capuchon. Een band met een veelbelovende toekomst, al wordt het overduidelijke kopieergedrag van Tool op een gegeven moment wel pijnlijk zichtbaar.

Het meest bijzondere en speciale optreden op Prognosis staat deze editie op naam van Leprous, die eigenzinnige band uit Noorwegen die in sneltreinvaart de wereld aan het veroveren is. De band is een graag geziene gast in Nederland: een half jaar geleden stonden ze nog in de Effenaar waar ze misschien wel hun beste show ooit in ons land gaven. Om niet voor de fans en voor hunzelf in herhaling te vallen komen ze voor Prognosis met iets exclusiefs: een integrale uitvoering van The Congregation, hét album dat hen definitief op de radar zette bij liefhebbers van progmetal.

Met de set op Prognosis onderstreept Leprous maar weer wat voor een fantastisch album ze in 2015 op de markt hebben gezet. The Congregation is met een speelduur van 75 minuten lang, maar genieten van begin tot eind. Opener ‘The Price is al meteen een schot in de roos: zanger Einar Solberg staat traditiegetrouw weer achter zijn keyboard en zingt zuiver, opera-achtig zelfs. Het publiek gaat hard op die bekende hakkelende riffs en de meeslepende refreinen, waarin Solberg zich compleet verliest, op verhogingen springt en headbangt alsof het een lieve lust is. Halverwege het album verliest Leprous lichtelijk de aandacht door het kabbelende Red en weinig spannende Within My Fence, maar het ultradreigende Slave zorgt weer voor een enorme ontlading bij de fans en laat Leprous op de top van haar kunnen zien. Een fantastisch album van een even fantastische band.

Na het album vuurt Leprous nog een aantal klassiekers op het nog steeds hongerige publiek af, maar niet iedereen blijft daar op wachten. Even verderop, in de kleine zaal, staat Soen op het punt van beginnen. Volgens veel bezoekers verkeerd geprogrammeerd, en dat blijkt ook wel aan het feit dat er een kwartier voor aanvang een enorme rij voor de zaal staat. Niet iedereen lijkt meer verzekerd van een plekje, een hard gelag voor de mensen die speciaal een kaartje voor de band rondom meesterdrummer Martin Lopez hadden gekocht.

De mensen die er wel bij zijn hebben geluk en zien met afstand het beste concert van het hele weekend. Soen is na vier fenomenale albums (waar vrijwel geen slecht nummer op staat) uitgegroeid tot de meest getalenteerde progmetalband van het moment. De zang is prachtig en meeslepend, het gitaarwerk dromerig en verwoestend, en de drums onnavolgbaar en heerlijk eigenzinnig. Zanger Joel Ekelof – kale kop, net pak – lijkt op de verloren broer van Voldemort, maar charismatischer dan deze meneer ga je ze niet krijgen.

Hoogtepunt is Rival, de eerste single van het nieuwe album, dat iedereen omver blaast dankzij die lekkere aanhoudende groove, het weergaloze refrein en het gitaarwerk dat vooral halverwege heerlijk uit de speakers knalt. Ook wanneer Soen gas terugneemt in Lucidity en Lotus, twee Pink Floyd-achtige ballades, is het volop genieten geblazen. Een band die absoluut meer verdient dan het nu krijgt en eigenlijk op het hoofdpodium had moeten staan.

Wanneer het optreden van Soen is afgelopen, blijkt headliner Haken al ruim drie kwartier bezig te zijn. Dat is jammer, want als er één band is die het estafettestokje van Dream Theater straks moet overnemen, is het Haken wel. De Britten overdonderen de bezoekers van Prognosis zoals we ze kennen: met meedogenloze metal, stuiterende jazz, onnagvolgbare zang en op momenten zelfs met schitterende acapella.

Het vijftien minuten lange Cockroach King vormt het zwaartepunt van de show. Hier combineren de Britten met speels gemak verwoestende progmetal, sfeervolle symfonische klanken, catchy melodieën en de voor hen zo kenmerkende tempowisselingen. Af en toe gaat alles zo ongelooflijk snel dat Haken gewoon niet meer te volgen is. Desondanks kon Prognosis zich geen betere afsluiter van de eerste dag wensen.

 

Een band die niet bij iedereen een belletje doet rinkelen, is Green Carnation. Een band die aanvankelijk begon als doommetalband, maar zoals je ook bij Anathema zag transformeerde tot een progressieve rockband die veelvuldig flirt met metal, hardrock en deathmetal. De Noorse band werkt sinds de reünie in 2014 aan een nieuw album en geeft op Prognosis voor het eerst een tipje van de sluier: Sentinels of Chaos is een krachtige, snelle metalsong met een herkenbaar refrein en mooie, zachte vocalen die zanger Kjetil Nordhus zo kenmerken. Verre van memorabel, maar een meer dan prima optreden om je dag mee te beginnen.

Van een hele andere orde, is Letters from the Colony. Alles moet kapot, is het devies van deze jonge progressieve deathmetalband uit Zweden. De hakkelende riffs en de bulderende screams doen denken aan Meshuggah, terwijl de sferische tussenstukken weer hevig geïnspireerd lijken door bands als Opeth en Anathema. Maar Letters from the Colony is vooral raggen en het duurt dan ook niet lang tot de eerste cirkelpits in de zaal ontstaan. De originaliteitsprijs zullen ze niet winnen, maar muzikaal klinkt het als een klok.

Tegen het einde van het optreden staat de kleine zaal zo goed als leeg. Dat komt de show overlapt met het optreden van Devin Townsend. Zonder band, maar moederziel alleen met een akoestische gitaar. Dat is even wennen, want normaal gesproken trekt deze Canadese proggigant een epische geluidsmuur van ongekende proporties open. Toch blijft ook zonder alle bombast en gestoordheid Townsend als een huis overeind staan.

In een propvolle hoofdzaal zingt de Canadees nog altijd over verzonnen fantasiewerelden en gestoorde figuurtjes, met die heerlijke, archaïsche operastem, die met gemak over de honderden Prognosishoofden galmt. Een nummer afmaken zonder ‘m zelf te onderbreken zit er bij Townsend niet in: hij wil steeds weer grapjes maken of snel weer even die anekdote vertellen. Er zijn maar weinig artiesten die zo ad rem en spontaan zijn als Devin Townsend, en dat maakt een optreden van hem een genot om naar te kijken en luisteren. En als Anneke van Giersbergen, zijn goede vriendin, het podium opkomt om samen Ih-Ah te zingen, is het plaatje eigenlijk compleet. Wat een prachtvent!

Een band die amper in Nederland optreedt, maar toch ook mooi weer op Prognosis staat, is Witchcraft. Een vreemde eend in de bijt, kunnen we gerust zeggen. Er is namelijk weinig progressief aan het geluid van Witchcraft, dat eerder doet denken aan een garagerockgroepje dan een progband. Magnus Pelander, de zanger van Witchcraft, is ook maar een bijzondere verschijning. Hij steekt meteen een middelvinger op naar een van de fotografen en zegt later dat hij een hekel aan ze heeft. Na de heerlijk catchy opener Deconstruction slaat hij een vreugdekreet. ,,Eindelijk, ze zijn weg!”

Nee, een mensenmens is Pelander niet bepaald, maar dat maakt voor de muziek weinig uit. Zijn stem is aanstekelijk en past perfect bij het grommende, melodieuze gitaarwerk van zijn collega’s. Het heerlijk meezingbare It’s Not Because of You nomineren we voor het gemak maar even voor het aanstekelijkste nummer van het weekend. Witchcraft past weliswaar niet zozeer tussen de andere bands, maar is wel typisch zo’n groep die een festival als Prognosis nodig heeft.

De naam die het grootst op het affiche van Prognosis prijkt, is die van Tesseract. Wiskundige progmetal met poppy zang, zo zou je de muziek van deze Britse sensatie het beste kunnen omschrijven. Op Prognosis trekken ze alle registers open en onderstrepen ze waarom zij onbetwist de enige échte headliner van het festival zijn. Achter de band hangt een doek met daarop het wiskundige bandlogo die continu van kleur verandert. En elk nummer krijgt de lichtshow die het toekomt, zonder dat Tesseract het geheel uit het oog verliest.

Het optreden op Prognosis is een fantastische achtbaanrit: van de slopende lage gitaren tot de wonderschone coupletten met die fabelachtige stem van Daniel Tompkins. Overal in de zaal ontstaan moshpits en gaan liters bier de lucht in. Tompkins zweept het publiek voortdurend op, maar geeft ook aan wanneer ze stil moeten zijn voor een sferisch tussenstuk, wat in beetje elk Tesseract-nummer terugkomt. Zodoende kreeg Prognosis de afsluiter waar het recht op had. Een bijzonder einde van een bijzonder festival. Prognosis is een regelrechte aanwinst voor Nederland.