Vooraf had ik al enorm veel zin in deze show. Eíndelijk ga ik Elmer in levenden lijve zien. Vanavond doet ze met haar Platland-tour de Effenaar aan, met Maria Iskariot in het voorprogramma. Ik hoorde voor het eerst van Elmer toen ik eens ergens las dat ze met een plaksnor op aan het programma De Slimste Mens had meegedaan – en dat dat behalve verbaasde ook zeer geïrriteerde reacties had opgeroepen. Ik vond haar actie erg grappig en van lef getuigen. Toen ik haar opzocht, stuitte ik op de clip Ik Weiger en ik was op slag fan. Sindsdien volg ik haar op Instagram en elke keer als ik een Elmer-foto tegenkom in mijn tijdlijn, kan ik een glimlach niet onderdrukken en soms moet ik hardop lachen.

Tekst: Maartje Kunnen | foto’s: Bram van Dal

Maar eerst komt Maria Iskariot, die eerder al in het voorprogramma van Hang Youth stonden. Hun ster is, met name in België, maar ook hier te lande, nog immer rijzende. De drummer geeft de eerste tikken op een toestel waarop een wit schoothondje staat afgebeeld en even later vallen drie jonge vrouwen hem bij met stevige gitaarmuziek. ‘De boot die we bouwden voor onze god,’ begint het in lijn met de bijbelse associaties die hun naam oproept. ‘Hebben jullie al zin in Elmer?’ vraagt zangeres Helena Cazaerck. ‘Ze is de beste!’ Eens.

Dan volgt ‘Dat Vind Ik Lekker’, een cover van de onvolprezen Belgische band Gorki. Gorki met hun poëtische, omineuze, welhaast apocalyptische teksten, die tegelijkertijd de lullige kneuzigheid van ons bestaan op dit ondermaanse tot uitdrukking brengen. Gorki met de helaas veel te vroeg overleden zanger Luc de Vos die deze teksten met enigszins slepende zeurstem ten gehore bracht en tijdens live optredens het publiek volledig kon inpakken. Dit nummer is bij Maria Iskariot in goede handen. ‘Het moet hard zijn, het moet stampen!’ Met flink veel galm en hijgerigheid geven ze een heel eigen draai aan dit nummer. Cazaerck stapt de zaal in en houdt verschillende toehoorders de microfoon voor, die er wat schroomvallig ‘Dat vind ik lekker’ in stamelen.

Het optreden komt nu goed op stoom. Bij Pixies-cover ‘Tame’ ligt Cazaerck in foetushouding op de grond tussen het publiek en bij ‘Leugenaar’ (‘een nummer over heilige boontjes’) wordt het titelwoord uit alle macht uitgeschreeuwd. Aan het eind van dit enerverende halfuur laat de zangeres weten dat we de band nog samen met Elmer in een eindejaarsshow ‘met een zieke line-up’ in Paradiso kunnen zien.

Na een korte pauze wordt een heel decor opgebouwd. In het halfduister komt een soort tovenaar op met lange mantel en hoge hoed. De figuur slaat op de microfoon: ‘Hee, mijn microfoon doet het niet.’ Om er vervolgens keihard in te knallen met Sorry. Vette, meanderende beats vullen de ruimte. Op de achtergrond staat een bordkartonnen draaiorgel. Dansers Semna en Sjaid verbeelden met een kartonnen trompet en cimbalen de houterige poppetjes in het draaiorgel. Aan het eind van het nummer barst een oorverdovend applaus los. De zaal – die anders dan meestal voor het grootste deel uit vrouwen bestaat, diverse plaksnorren zijn ook aanwezig – is duidelijk erg toegewijd. ‘Laten we vieren dat we allemaal rare losers zijn!’ roept Elmer ons toe.

We gaan door met ‘Ik Weiger’ en de zaal brult het als uit één mond mee. Elmer geeft aan Nederland met heel andere ogen te bekijken sinds de verkiezingswinst van de PVV. (‘Ik heb een fucking hekel aan dit kutland!’) Het inspireerde haar tot het maken van de ep ‘Platland’. De clichébeelden die in je hoofd opkomen als je aan Nederland denkt – weilanden met koeien, kaasmeisjes in klederdracht, draaiorgels en patates frites – worden op vernuftige wijze ingezet bij deze show. Het tovenaarskostuum gaat uit en daaronder verschijnt een vrouw in een soort Staphorster klederdracht. ‘Dorpsfeest’ zet in op een zenuwslopende beat. De draaiorgelpoppen hebben hun houterigheid afgeschud en dansen uitdagend. Aan het eind van het nummer komt een heel enge Bram Ladage-frietzak met bewegende ogen het podium op. ‘Hebben jullie wel genoeg bier gedronken?’ vraagt Elmer, terwijl ze een grote fles met een cartoonversie van zichzelf erop aan haar mond zet.

Een tijdje terug was ik met een van mijn kinderen in het Parktheater bij Koning Gilgamesj. Met beats, puzzels en raps werd van het oude heldenepos een interactieve theatergame gemaakt. Een van de spelers kwam me bekend voor. Pas later kwam ik erachter dat het Elmer was, of ja, Merel Pauw, zoals ze ‘echt’ heet. Het was een geweldige voorstelling. Hartstikke zonde dat de zaal maar voor een kwart vol zat. Dat Elmer/Merel een theaterachtergrond heeft, is ook hier duidelijk te merken. Alle zintuigen worden geprikkeld.

Een slepende cadans wordt ingezet en met ‘Wij’ klinkt het loflied op de verschillende mensen die in ons huizen. ‘Wij zijn meerdere mensen!’ brult de zaal weer mee. Rappen kan Elmer wel. Vloeiend en vlot komt een onafgebroken stroom machtige, prachtige, drs. P-met-een-twist-achtige rijms uit haar mond. De teksten zijn intelligent en origineel. Het decor zit razend knap in elkaar. Er wordt nu een decorstuk binnengereden waarachter Elmer en de dansers door middel van een levende poppenkast, afgewisseld met allerlei grafieken, een praatprogramma uitbeelden. ‘Politiek Statement’ volgt. ‘Jaaaaa!’ gilt de ene helft van de zaal; ‘Neeeee!’ de andere helft. Na dit nummer neemt een van de dansers een stuk van Elmers Staphorster rok weg, waardoor we deel van een ouderwetse pofonderbroek te zien krijgen.

De zaal eet uit Elmers hand. ‘Wat moet er met de buren?’ vraagt ze. ‘ALLE BUREN MOETEN DOOD!’ krijst haar gehoor. Even later wordt de zaal verzocht een grote kringverjaardag te vormen, ‘met kaasblokjes!’ Direct ontstaat er een circle pit, terwijl Elmer ‘Stamp dit land plat! Dit land is plat!’ roept. Wat mij betreft is dit lied de beste samenvatting van de huidige staat van ons land. De oproep lekker mee te stampen (if you can’t beat them, join them) is in schril contrast met de sublieme vorm van dit nummer.

Er gaan nog meer stukken rok af. Elmer staat nu in oud-Hollands ondergoed. We krijgen een nummer over bindingsangst en over vrienden die kinderen krijgen. Elmer neemt plaats op een brommer in de vorm van een koe en de dansers houden platen met bakstenen golven voor en achter haar. ‘Vaarwel,’ zingt ze de vrienden toe, ‘dat was je leven dan, geniet er nog even van, nu het nog kan.’ Vanuit het hiernamaals kan ik best genieten van dit liedje.

‘Tijd voor het sexy gedeelte!’ Er gaan nog meer kleren uit. Lager wordt gecombineerd met een uitdagende, uitzinnige dans. Het publiek danst wild mee op de lijzige beat. De vibe is geweldig. ‘O nee, we hebben nog één nummer en je moet meezingen, anders ga je naar de gevangenis!’ Iedereen weet wat er gaat komen: Je Vader. Dat nummer met de briljante clip waarin ook Elmers eigen vader meedanst en dat ik thuis alleen na kinderbedtijd durf te draaien. Een fotograaf vooraan kijkt wat bedremmeld als hij ineens de microfoon voor zijn neus krijgt. Het publiek gaat compleet los. Ik koop de ep ‘Platland’. Binnenin zitten een boekje en stickers waarmee je je eigen ‘Platland’ kunt plakken. En dat is wat Elmer zelf ook doet: alle lelijkheid om ons heen omvormen tot een land waarin wij rare losers (ja, jullie ook!) gewoon onszelf (meervoud) kunnen zijn.